Kluinbier – Kluyn – Cluyn!

Groningen heeft een rijke bierhistorie en kent zelfs zijn eigen legendarische biersoort: het kluinbier of kluyn ook wel cluyn geschreven.

In reactie op de met hop gebrouwen bieren uit Hamburg en Bremen èn door de ontdekking van hopvelden bij Peize, werd in Groningen in de vijftiende eeuw ook bier met hop geproduceerd, maar dan op basis van 40% haver. Het was een groot succes: in 1424 kende de stad 273 bij het gilde aangesloten brouwers.

Het werd zelfs een exportproduct. Naar Leeuwarden, want ook de Friezen waren gek op kluinbier. In 1645 deed Petrus Baardt zijn beklag over het drinkgedrag van zijn plaatsgenoten en schrijft over hen:

“Een Volckjen, dat sich in de Kluyn,
Suypt alle dagen dick en duyn”

In de achttiende eeuw ging er nog iedere week een kluinschip naar Leeuwarden. Maar in de twintigste eeuw bleef nagenoeg niks meer over van de Groninger bierbrouwerijen en verdween het kluinbier langzaam maar zeker van het toneel.

Maar gelukkig wordt er, dankzij bierliefhebber en brouwer Toon van den Broek, op kleine schaal weer kluinbier gemaakt. En wel volgens het in de stadsarchieven bewaarde authentieke recept uit 1476. Er is ook een versie met brettanomycesgisten, dat nog dichter bij de middeleeuwse smaak ligt.
Het is niet verkrijgbaar bij de slijter, maar hooguit bij enkele gespecialiseerde biercafés in Groningen (De Koffer, De Toeter) en bij de brouwer zèlf.
Daarom zocht ik Toon onlangs op om een paar flesjes van dit legendarische kluinbier te bemachtigen.

Kluinbier, het proeven

De smaak: het is een friszuur, prettig drinkbaar en ’s zomers bier. Het heeft wel wat van een zwaardere variant van witbier met citroen op een zonnig terras. De kleur is warm oranje met een lichte troebelheid.
Het bier roept een associatie bij me op van een schilderij (De Ploeg) van een zomers Gronings landschap. Een aanrader dus!

Kluinbier, de toekomst

Nu er de laatste jaren steeds meer aandacht is voor speciaalbieren en het regionale product lijkt er een goede toekomst te zitten in het herintroduceren van kluinbier als authentiek en bijzonder Gronings product.
Op 9 april 2016 bezocht ik de stand van brouwerij Vechter op het Bierfestival Groningen. Ik mocht daar een klein slokje van een nieuw proefbrouwsel proeven. Ook kluinbier! Vechter is bezig met een eigen versie van Kluin…

Bronnen (en verder lezen):

• Allereerst natuurlijk de website van brouwer Toon van den Broek: Brouwerij Vandenbroek.
• Harry Perton schreef (gelukkig) diverse artikelen over dit onderwerp.
• En er is interessant historisch materiaal te vinden op: witteklavervier.nl.
• Tot slot schreef ook Harry Pinkster over de historie van Groningse brouwers.